de Steen der Wijzen

De afgelopen jaren ben ik met enige regelmaat geïnteresseerd geweest in de zogenaamde Steen der Wijzen. De Steen der Wijzen staat centraal in de mystieke terminologie van alchemie. Het symboliseert de perfectie van het perfecte. De verwezenlijking van de Steen der Wijzen is het voornaamste doel van de westerse alchemie en voor de alchemist is het de bekroning van de Magnum Opus, het Grote Werk. Zodra je het Grote Werk hebt gedaan, heb je de Steen der Wijzen verwezenlijkt. Mijn studie naar deze Steen der Wijzen heeft recent tot een aantal intrigerende ontdekkingen geleid.

Al eeuwen lang zijn grote geesten gefascineerd door de Steen der Wijzen en velen hebben erover geschreven. Een van hen is de Duitse arts en adviseur van keizer Rudolf II, Michael Maier (1568–1622), een geleerd alchemist. In zijn boek ‘Atalanta Fugiens’, gepubliceerd in 1617, kun je de volgende afbeelding vinden (embleem 21).

De begeleidende tekst luidt als volgt:
“ Maak van een man en een vrouw een cirkel; dan een vierkant; maak hieruit een driehoek;
maak nog een cirkel, en je hebt de Steen der Wijzen.”
Aangezien er een vierkant (square) en een cirkel (circle) worden gebruikt, denken velen dat het hier om 'squaring the circle' gaat. Daar heeft dit echter niets mee te maken. Bij het traditionele 'squaring the circle' gaat het om een vierkant en een cirkel met gelijke oppervlakte, of om een vierkant en een cirkel met gelijke omtrek. Ik ben persoonlijk vooral in dat laatste geïnteresseerd.

Hoewel de afbeelding (embleem 21) 'squaring the circle' dus niet toont, achtervolgt mij het idee dat 'squaring the circle' er wel degelijk op een of andere manier bij betrokken is al jaren. Uiteindelijk heb ik de afbeelding er nog maar weer eens bijgepakt in de overtuiging dat ik 'squaring de circle' ditmaal zou vinden. Hierbij nam ik perfecte 'squaring the circle' als startpunt. Zie het linker diagram hieronder. Tot mijn verbazing kon ik vanuit dit startpunt zomaar de geometrie van embleem 21 reconstrueren.

Het diagram linksboven laat mijn startpunt zien. Een perfecte 'squaring the circle'. Het middelste diagram toont hoe het vierkant is gekopieerd en vervolgens geroteerd over 45 graden. Dit geroteerde vierkant is daarna 'in half geknipt'. Zie diagram rechtsboven. Vervolgens is een vierkant geconstrueerd in de driehoek gevormd door het halve vierkant. Zie linker diagram hieronder.

Kijk goed en zie hoe slechts één vierkant past! Gebruikmakend van dit vierkant, kunnen we een driehoek construeren zoals aangegeven in het middelste diagram. De basis van de driehoek valt samen met één van de zijden van het vierkant. De onderste punten van de driehoek raken juist de cirkel en de zijden van de driehoek raken juist het vierkant. Dit alles wordt door de rode pijlen aangegeven. De laatste stap is het toevoegen van een cirkel die precies in het vierkant past.

Het diagram en de afbeelding hieronder laten zien dat we inderdaad de geometrie van embleem 21 hebben gereconstrueerd en ... we hadden 'squaring the circle' nodig om dit te bereiken.

De Steen der Wijzen is dus wel degelijk gebaseerd op 'squaring the circle', alleen niet op voor de hand liggende en direct zichtbare wijze.

Laten we nog eens teruggaan naar de ‘Atalanta fugiens’ en de tekst behorende bij embleem 21.
“ Aldus wordt de steen verkregen, welke je niet kunt ontdekken, tenzij je, middels gepaste zorgvuldigheid, het geometrisch onderricht leert begrijpen.”
Het woord 'onderricht' is gebruikt. We moeten iets leren. Kan het zijn dat embleem 21 slechts een indicator is voor het feit dat 'squaring the circle' erbij betrokken is? Is het slechts een startpunt? Ik besloot om weer geheel van voren af te beginnen. De tekst volgend, maar de afbeelding negerend.

“Maak van een man en een vrouw een cirkel; dan een vierkant; .....”
Daar ik juist ontdekt had dat 'squaring the circle' wel degelijk onderdeel is, interpreteerde ik de woorden als een instructie om met 'squaring the circle' te beginnen. Zie diagram links onder.

“..... maak hieruit een driehoek .....”
Met andere woorden, construeer een driehoek waarbij zowel het vierkant als de cirkel worden gebruikt.
“..... maak nog een cirkel, en je hebt de Steen der Wijzen.”

We zijn nu bij een uiterst intrigerende tekening aanbeland. Laten we maar eens naar de driehoek kijken. De basis van de driehoek wordt bepaald door het vierkant en de hoogte door de cirkel. De aldus gevormde driehoek heeft hoeken van 51,51 graden en is qua vorm identiek aan de Grote Piramide! (zie diagram links onder)
Het kleine cirkeltje omcirkelt de capstone (topsteen) van de Piramide. Velen geloven dat deze capstone (die verdwenen is) symbool staat voor de relatie tussen lichaam, geest, spirit en God. Manly P. Hall beschrijft het in zijn ‘The Secret Teachings of all Ages’ als volgt: “The mind is the capstone of the body. The spirit is the capstone of the mind and God is the capstone of the spirit.”
Ik heb dit principe toegepast in mijn roman Sophia’s Ei.

Maar er is meer. De afmeting van het kleine cirkeltje in verhouding tot de afmeting van een cirkel die in het vierkant past is gelijk aan de afmeting van onze Maan ten opzichte van de Aarde. Zie het middelste diagram hierboven.

Gedurende een volledige zonsverduistering, schuift de Maan voor de Zon en bedekt deze precies. Hoewel de Zon vele vele malen groter is als de Maan lijkt zij, door haar enorme afstand van ons, wat afmeting betreft gelijk aan de Maan. Wat een verbijsterend toeval. Denk daar maar eens over na. We zouden in onze tekening de Maan dus kunnen vervangen door de Zon. Zie diagram rechtsboven.
De Zon en de Maan. Volgens alchemische teksten kunnen twee variëteiten van de Steen der Wijzen worden verwezenlijkt; een rode en een witte. De Zon en de Maan? De Ida en de Pingala? Het 'ontsteken' van de Kundalini?

Ik heb al eens laten zien dat 'squaring the circle' de Key of Life zou kunnen zijn ( zie artikel ), maar kan het zijn dat dezelfde squaring the circle het het hart van de Steen der Wijzen vormt?

© Bert Janssen, 2011

In mijn boek 'Het Ordenend Principle' ga ik dieper op dit onderwerp in en leg ik ook het verband met Carl Gustav Jung.